Metaverse'den Önce ve Metaverse'den Sonra

Metaverse Nedir?

İnsanlık olarak sürekli sınırları aşma arzumuz ile kendimize yeni yepyeni evrenler yaratmak için önce felsefe'ye, felsefe üzerinden doğayı anlamaya daha sonrasında da doğayı anladıkça bunu bilime dönüştürdük. Bu dönüşümle beraber yepyeni evrenler keşfetmek için gökyüzüne bakarak uzayı keşfetme yolculuğumuza başladık. Uzayı keşfetmek için geliştirdiğimiz teknolojiler ile bu evren içerisinde de yeni bir evren yaratabileceğimizi öğrendik. İletişim teknolojileri ile başlayan sürecimiz, internete ve şimdi de internet sonrası en yeni mecra; metarverse geçiş yapıyoruz.

Metaverse nedir sorusunun cevabı ise sınırları olmayan yepyeni bir evren. Metaverse Artırılmış Gerçeklik (AR), Sanal Gerçeklik (VR), Karma Gerçeklik (MR) birleşmesi ile oluşan Genişletilmiş Gerçeklik (Extented Reality) (XR) ile hayatımıza girecek olan ve bunun blockchain teknolojileriyle birleştirilmesi sonucunda oluşmuş, sanal ve gerçek olanın eş zamanlı deneyimlendirilebildiği bir yeni evren, sanal gezegen diyebiliriz.  

Metaverse aslında daha öncesinde de vardı. Sanal gerçeklik gözlükleri ile bir çok proje hayata geçebiliyordu. Oyunlar oynanabiliyor şehirler gezilebiliyordu.  Bu kavramın daha anlamlı olmasını sağlayan “verse” yani evren eklemesini yapan şey ise bu projelerin merkeziyetsizliğinin ve ölümsüzlüğünün sembolüdür. Ve bu projeleri Blockchain yani Web 3.0 teknolojisi ile merkeziyetsiz yapıya taşınmak üzere olan klasik internet dünyasında engellenememezliği ve ölümsüzlüğü metaverse evren olarak adlandırdık. Metaverse kurgusal evrendir, kurgusal metaların yani maddelerin evrenidir.  

Metaverse’in hayata geçirilebilmesi için geliştirilmesi gereken teknolojilerden en önemlisi Genişletilmiş Gerçeklik (XR) ve etkin kullanılabilmesi için bazı teknolojik araçlara ihtiyaç vardır. Bu teknolojik araçlar; Bulut Hizmetleri, Yapay Zekâ, Nesnelerin İnternet'i, bunları çalıştırabilecek süper hızlı işlemciler ile donatılmış bilgisayarlar, gözlük vb materyaller ile tüm iletişimin gecikme süresi olmadan gerçekleşebilmesi için 5G iletişim altyapısı gerekmektedir.

Tüm bu teknolojiler gelişerek metaverse evreninin oluşması sağladıktan sonra hayatımızda neler değişecek peki...

2020 yılının mart ayında bir tweet atmıştım. 1789 Fransız Devrimi ile başlayan çağımız 2020 yılı başı itibarıyla biterek yerini Digital çağ veya Digidata çağı olarak adlandırılacak yeni bir çağa bıraktı diye... Artık bu yeni çağda 2. yılımızı yaşıyoruz. Fransız Devrimi ile yepyeni bir dünya içerisinde modern toplum hayatı, Sanayi Devrimi başlamış buna bağlı olarak Sosyoloji Bilimi ortaya çıkmıştı. 

Dijital Çağ'da da Fransız Devrimi ile başlayan dönemde olduğu gibi tüm hayatımız ve yaşam şeklimiz kademeli bir şekilde değişime girdi ve dönüşmeye devam edecek. Eğitim ile başlarsak sanayi devriminde fabrika çalışanlarının çocuklarını geleceğe hazırlamak için oluşturulan ve 170 yıldır kullandığımız '' Prusya Eğitim Modeli '' yerini bireyselleştirilmiş, fiziksel dünyada ziyaret edilmesi imkânsız ortamların ve senaryoların hayata geçirildiği, örgün eğitimden ziyade  sertifikalarla zenginleştirilmiş eğitim modeline bırakacaktır.

Artık Üniversitelerin çok büyük kampüslere, dersliklere ihtiyacı kalmayacağı için bu alanda yapılan yatırımlar kanal değiştirecektir. Konumdan bağımsız bir şekilde örneğin ilk okul öğrencileri öğretmenleri eşliğinde bu metaverse evreninde ışık yılı uzaklıkta bulunan kara delikleri ziyaret edebilecekler, Fen Bilimleri dersinde vücudumuzda yer alan organları yerinde görüp, nasıl çalıştıklarını deneyimleyebilecekler. Tıp Fakültesi öğrencileri tıp eğitimi boyunca her türlü vakayı bu gerçeklik üzerinden deneyimleyerek tecrübe kazanabilecekler…

Hayal gücü ile sınırlı bu evrende, fizik ve kimya kuralları istenildiği gibi şekillendirilebileceği için yaşadığımız dünyada insanların ekipman kullanmadan uçamamasına karşılık bu Metaverse içerisinde ekipmansız uçabileceğiz.

Bu eğitim sistemi ile iş dünyası da çok hızlı bir değişim geçirerek yeni evrene uyum sağlayacaktır. Öncelikle iş ve bu işin yapılış şekli ile bunun sonucu elde edilen kazanç sisteminde de ciddi bir değişim yaşanacaktır. Unvan ve iş tanımlarımızda bir değişim olacaktır. İş davranışlarımızda da meydana gelecek değişimle işe gidip gelmeden metaverse evreninde yer alan ofisimize ışınlanabileceğiz. Ofis arkadaşlarımızla beraber iş çıkışında ulaşımı düşünmeden sanal bir etkinliğe çok boyutlu olarak gidebileceğiz. Öğrenim hayatında başlayan dijital göçmenlik, iş hayatında da devam edecektir. İş hayatında gerçekleşecek bu dönüşüm ile ilgili olarak devam eden yazılarda ayrıntılara girmenin daha faydalı olacağını düşünmekteyim.

Bu evrene pek çok büyük teknoloji firması yatırım yapmaktadır. Fortnite geliştiricisi Epic Games'in Başkanı Sweeney de uzun zamandır metaverse teknolojisiyle ilgili heveslerinden bahsediyordu. Çok oyunculu sanal oyunlar on yıllar boyunca interaktif dünyaları paylaştı ve e-spor kavramını gündemimize taşıdı. Bunlar metaverse seviyesinde olmasa da bazı fikirleri ortak. Fortnite son yıllarda ürün yelpazesini genişletip konserler ve marka etkinlikleri gibi faaliyetleri de kendi dijital dünyasına taşıdı. Roblox, binlerce bireysel oyunun daha geniş bir ekosisteme bağlandığı bir platform. Microsoft da bu alana ciddi yatırımlar yapmaktadır. Son olarak Ekim ayında Facebook ile iş birliği yapma kararı aldılar. Hemen arkasından Microsoft Teams ile Workplace birbirine entegre olması için çalışmalar başlattı. Bu iki platformu kullanan kişiler herhangi bir şekilde geçiş yapmadan toplantı anında her iki siteyi kullanabilecek.

Yapay zeka ile başlayan etik ve ahlak kavramı, metaverse ile birlikte daha derinleşip zenginleşecek bu alanda düzeni ve güvenliği sağlamak için yeni kılavuz çalışmalarına ihtiyaç duyulacak,   bazı kavramlar değişime giderek sanal evren uzmanları tarafından yeniden ele alınmak durumunda kalacaktır. Örneğin metaverse sosyolojisi, avatar psikolojisi, avatar etiği, avatar verilerini korumak vb….

Herkese metaverse hayatında mutluluklar dilerim.